Το «ΟΧΙ» που δεν ξεθώριασε...

Από τα βρετανικά ραδιόφωνα έως τα πρωτοσέλιδα των αμερικανικών εφημερίδων, η Ελλάδα παρουσιάστηκε ως το μικρό έθνος που είπε «όχι» στην υποταγή.

Τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου, ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα Emanuele Grazzi επέδωσε στον πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά το τελεσίγραφο του Benito Mussolini, απαιτώντας ελεύθερη διέλευση των ιταλικών στρατευμάτων από την ελληνική επικράτεια. Η απάντηση του Μεταξά, καταγεγραμμένη στα απομνημονεύματά του, ήταν λιτή και ψύχραιμη: «Alors, c’est la guerre».

Στις 05:30 το πρωί, οι ιταλικές δυνάμεις διέσχισαν τα σύνορα από την Αλβανία και επιτέθηκαν στα ελληνικά φυλάκια της Ηπείρου. Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος άρχιζε, με μια χώρα των 7 εκατομμυρίων κατοίκων να αντιστέκεται σε μια αυτοκρατορία πολλαπλάσια σε πληθυσμό, στρατό και μέσα.

Η πρώτη διεθνής είδηση

Η απάντηση της Ελλάδας έγινε μέσα σε ώρες θέμα των διεθνών πρακτορείων. Ο τίτλος «GREECE INVADES BY ITALY» εμφανίστηκε ήδη στις 28 Οκτωβρίου στην εφημερίδα The Daily News του Περθ στην Αυστραλία, ενώ η Northland Age της Νέας Ζηλανδίας έγραφε στις 29 Οκτωβρίου ότι «όλοι οι Ιταλοί και Γερμανοί υπήκοοι στην Ελλάδα έχουν συλληφθεί».

Η είδηση του ελληνικού «Όχι» μεταδόθηκε και από το BBC World Service, με τις πρώτες ραδιοφωνικές ανταποκρίσεις από την Αθήνα να μεταφέρουν το γενικό κλίμα εθνικής συσπείρωσης. Οι ανταποκριτές της εποχής περιέγραφαν μια πρωτεύουσα «ήρεμη αλλά αποφασισμένη», ενώ το βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήριζε την ελληνική στάση «πράξη αξιοπρέπειας και πολιτικού θάρρους» στα τηλεγραφήματα της 29ης Οκτωβρίου.

Οι πρώτες μέρες στα βουνά

Στο πεδίο, τα ελληνικά στρατεύματα κράτησαν τη γραμμή άμυνας στα ορεινά της Ηπείρου, αναχαιτίζοντας την ιταλική προέλαση. Παρά τις ελλείψεις σε οπλισμό και ιματισμό, η αντίσταση στάθηκε αποτελεσματική, οδηγώντας σε ανατροπή των επιχειρησιακών σχεδίων του ιταλικού επιτελείου.

Ο διεθνής Τύπος κατέγραψε την έκπληξη. Στις 30 Οκτωβρίου, τα ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδιδαν ότι «η ελληνική άμυνα παραμένει αδιάσπαστη».

Λίγες εβδομάδες αργότερα, όταν ο ελληνικός στρατός πέρασε στην αντεπίθεση και απελευθέρωσε την Κορυτσά, η είδηση κυριάρχησε στις εφημερίδες της Δύσης. Ο τίτλος της Boston Post στις 29 Οκτωβρίου ήταν χαρακτηριστικός: «Greeks Hurl Back Invading Italians».

Η διεθνής απήχηση

Στη Μεγάλη Βρετανία, τα πρωτοσέλιδα συνδύαζαν θαυμασμό και πολιτική ανάλυση. Η Times of London σημείωνε ότι «η Ελλάδα υπερασπίζεται τις αξίες που η Ευρώπη φαίνεται να ξεχνά», ενώ ο Winston Churchill σχολίασε σε μεταγενέστερο λόγο του: «Ώστε μέχρι τώρα λέγαμε πως οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες. Τώρα θα λέμε: οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες».

Η ίδια εικόνα μεταφέρθηκε και πέρα από τον Ατλαντικό. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, εφημερίδες όπως η New York Times κάλυψαν εκτενώς τον πόλεμο, αναδεικνύοντας το ελληνικό μέτωπο ως τη μοναδική ζώνη επιτυχίας κατά του Άξονα εκείνη την περίοδο. Τα ραδιοφωνικά δίκτυα CBS και NBC μετέδιδαν ανταποκρίσεις από την Αθήνα, δίνοντας στο αμερικανικό κοινό μια εικόνα ενός λαού που «μάχεται για την ελευθερία ολόκληρης της Ευρώπης».

Ο ρόλος της ελληνικής Διασποράς

Στην άλλη άκρη του κόσμου, ο ελληνισμός της Διασποράς κινητοποιήθηκε. Η εφημερίδα Πανελλήνιος Κήρυξ του Σίδνεϊ δημοσίευε πρωτοσέλιδα με τίτλους όπως «Η Ελλάς εις τον πόλεμον κατά της Ιταλίας» και εκτενή ρεπορτάζ για τη στάση των Ελλήνων της Αυστραλίας.

Η ομογένεια συνέβαλε ουσιαστικά στην ενημέρωση του διεθνούς κοινού. Μέσα από δημοσιεύματα και συγκεντρώσεις, οι Έλληνες του εξωτερικού παρουσίαζαν το «Όχι» όχι μόνο ως στρατιωτική πράξη, αλλά ως πολιτισμικό μήνυμα — μια υπεράσπιση της ελευθερίας απέναντι στη βία.

Η αλλαγή των επιχειρησιακών ισορροπιών

Μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου, ο ελληνικός στρατός είχε περάσει στην αντεπίθεση, καταλαμβάνοντας το Αργυρόκαστρο και την Κορυτσά. Ο ιταλικός στρατός αναγκάστηκε σε υποχώρηση, γεγονός που αιφνιδίασε τον ίδιο τον Mussolini. Ο διεθνής Τύπος μιλούσε πλέον για «την πρώτη ήττα του Άξονα στην ξηρά».

Η επιτυχία αυτή είχε διπλή επίδραση: Στρατιωτικά, καθυστέρησε τη γερμανική επίθεση στη Βρετανία και τη Ρωσία και πολιτικά, ενίσχυσε την εικόνα της Ελλάδας ως αξιόπιστου συμμάχου. Οι ξένες ανταποκρίσεις τόνιζαν πως η αντίσταση στην Πίνδο υπήρξε «πιο ισχυρή απ’ όσο επέτρεπαν τα μέσα της χώρας», και πως «ο ελληνικός λαός πολεμά με το ηθικό των μεγάλων αγώνων του παρελθόντος».

Η δημοσιογραφία του πολέμου

Η κάλυψη του ελληνοϊταλικού πολέμου υπήρξε ένα από τα πρώτα παραδείγματα «παγκόσμιας ενημέρωσης» σε συνθήκες πολέμου. Τα διεθνή μέσα συνεργάζονταν με στρατιωτικούς λογοκριτές, ενώ τα τηλεγραφήματα περνούσαν από αυστηρό έλεγχο. Παρ’ όλα αυτά, η Ελλάδα κατάφερε να επικοινωνήσει στο εξωτερικό μια εικόνα ενότητας και ηρωισμού.

Τα ραδιοφωνικά δελτία του BBC και του Reuters χρησιμοποιούσαν φωτογραφίες και περιγραφές από το πρακτορείο του ελληνικού στρατού, ενώ ο Τύπος της εποχής επαινούσε τη συμβολή των γυναικών της Ηπείρου, που μετέφεραν πυρομαχικά και τραυματίες στα χιονισμένα περάσματα. Το ενδιαφέρον των ξένων δημοσιογράφων για τις συνθήκες του μετώπου υπήρξε πρωτοφανές για μια τόσο μικρή χώρα.

Η επέμβαση της Γερμανίας και η κληρονομιά

Την άνοιξη του 1941, η εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας έθεσε τέλος στην ελληνική αντεπίθεση. Ωστόσο, το πολιτικό και ηθικό κεφάλαιο που είχε ήδη δημιουργηθεί παρέμεινε. Οι ξένες εφημερίδες συνέχιζαν να μιλούν για τον «μικρό σύμμαχο που καθυστέρησε τον Χίτλερ». Η ελληνική αντίσταση — αρχικά απέναντι στους Ιταλούς και αργότερα μέσα στην Κατοχή — είχε πλέον αποκτήσει διεθνές υπόβαθρο.

Στην ανάλυσή του, η The New York Times, τον Μάρτιο του 1941, χαρακτήριζε την ελληνική άμυνα «στρατιωτικό και ψυχολογικό φαινόμενο». Οι ανταποκριτές τόνιζαν πως «η σημασία της Ελλάδας στον αγώνα των Συμμάχων δεν είναι μόνο γεωγραφική· είναι ηθική».

Ένα «Όχι» που δεν ξεθώριασε

Η 28η Οκτωβρίου παραμένει μέχρι σήμερα σύμβολο αντίστασης και αξιοπρέπειας. Το «Όχι» δεν ήταν μία στιγμιαία απάντηση, αλλά η συλλογική απόφαση ενός λαού να υπερασπιστεί τις αξίες του.

Τα διεθνή μέσα της εποχής κατέγραψαν αυτή τη στιγμή με σεβασμό και θαυμασμό. Από τη Νέα Υόρκη έως το Λονδίνο, το Σίδνεϊ και το Γιοχάνεσμπουργκ, η Ελλάδα του 1940 αναδείχθηκε σε παγκόσμιο παράδειγμα του πώς ένα μικρό έθνος μπορεί να σταθεί απέναντι στην τυραννία.

Πηγή: epiruspost.gr

Συνδεθείτε στην κοινότητα του Ioanninagoal.gr στο Viber κάνοντας κλικ εδώ!